مدل شایستگی(Competency Framework) مجموعه‌ای ساختار‌یافته از دانش‌ها، مهارت‌ها، توانایی‌ها و ویژگی‌های رفتاری موردنیاز برای انجام موفق وظایف شغلی یا ایفای نقش‌های سازمانی است.
این مدل به سازمان‌ها کمک می‌کند تا:
- افراد مناسب را انتخاب کنند
- توسعه کارکنان را هدفمند پیش ببرند
- عملکرد را بهتر ارزیابی و مدیریت کنند
مدل شایستگی مؤثر، صرفاً یک سند نیست؛ بلکه ابزاری استراتژیک برای هم‌راستا کردن افراد با اهداف سازمان و توسعه فرهنگ سازمانی عملکردمحور است.
اقدامات اجرایی رابین در طراحی مدل شایستگی
۱. تحلیل و تعیین هدف مدل شایستگی
اولین گام اجرایی، تعیین هدف سازمان از مدل شایستگی است. اقداماتی همچون جذب دقیق، توسعه منابع انسانی و جانشین‌پروری از اصلی‌ترین اهداف طراحی مدل شایستگی‌ست. روش اجرایی در این مرحله شامل اقداماتی مانند مصاحبه با مدیران و کارکنان کلیدی، بررسی شرح مشاغل و اسناد بالادستی سازمان و برگزاری جلسه با مدیران و ذینفعان کلیدی برای جمع‌آوری نظرات و پیشنهادات است. خروجی این مرحله تمامی اطلاعات و داده‌های بدست آمده از موارد مذکور می‌باشد.
۲. شناسایی و دسته‌بندی شایستگی‌ها
در این مرحله تیم رابین با استفاده از داده‌های مرحله قبلی، تحلیل شرایط سازمان، بازار و صنایع مشابه مدل شایستگی متناسب را برای سازمان طراحی می‌کند. استفاده از نمونه‌های مدل شایستگی جهانی، معتبر و به‌روز دنیا و بومی‌سازی آن متناسب با شرایط سازمان از مزیت رقابتی تیم رابین در این مرحله است. خروجی این گام، مدل شایستگی پیش‌نویس به همراه تعریف هر شایستگی در دو سطح استاندارد (قابل انتظار برای تمامی رده‌های سازمان) و پیشرفته (قابل انتظار برای رده‌های بالاتر سازمان) و مصادیق رفتاری آن‌هاست.
به عنوان نمونه
مسئولیت‌پذیری – ارتباط مؤثر – تفکر تحلیلی – کار تیمی – مشتری‌مداری
تفکر تحلیلی: توانایی بررسی داده‌ها و اطلاعات برای اتخاذ تصمیم‌های منطقی
- سطح استاندارد: داده‌ها را جمع‌آوری می‌کند و در مواردی قدرت تحلیل دارد
- سطح پیشرفته: تصمیم‌های پیچیده را بر مبنای تحلیل چند‌منبعه اتخاذ می‌کند
۳. اعتبارسنجی مدل با مشارکت ذینفعان
در این مرحله تیم رابین با ارائه پیش‌نویس مدل به مدیران و کارکنان کلیدی، بازخوردها را دریافت می‌کند. خروجی این مرحله، مدل شایستگی نهایی شده برای سازمان است.
۴. کاربردی‌سازی مدل در فرایندهای منابع انسانی
یکی از کلیدی‌ترین گام‌های اجرایی در رابطه با مدل شایستگی، تلفیق مدل با فرایندهایی همچون استخدام و جذب نیرو (ملاک‌های مصاحبه رفتاری مبتنی بر شایستگی)، آموزش و توسعه فردی، ارزیابی عملکرد و مسیر رشد شغلی و جانشین‌پروری است.
۵. مستندسازی و آموزش مدل در سازمان
اقدام اجرایی این مرحله شامل تدوین دفترچه راهنمای شایستگی‌ها و برگزاری جلساتی آموزشی برای مدیران و سرپرستان جهت استفاده مؤثر از مدل در تصمیم‌گیری‌هاست.